Greenfieldaanpak: intensief en verrijkend samenwerkingstraject met waardevolle lessen
In 2023 is hard gewerkt aan het ontwerp van een nieuw financieringsstelsel voor de kinderopvang. Daarbij is gekozen voor het bundelen van expertise in een greenfieldaanpak. Een innovatieve en unieke aanpak, waarbij 4 bewindspersonen, 3 departementen, 4 uitvoeringsorganisaties, 6 brancheorganisaties en 2 belangenorganisaties voor ouders betrokken waren. Vrijwel alle betrokkenen hebben het samenwerken aan een maatschappelijke opgave als een mooi, verrijkend, maar ook een complex traject ervaren. Dat blijkt uit de evaluatie van de greenfield, die aanbevelingen oplevert voor het vervolgtraject én voor toekomstige vergelijkbare trajecten binnen de overheid.
Betrokkenheid en draagvlak van alle relevante partijen
Greenfield is een bedrijfskundige term voor het vanaf de grond (vanuit het niets, of vanuit een leeg grasveld) starten of opbouwen van activiteiten van een nieuwe operatie of organisatie. Betrokkenheid van en draagvlak bij alle relevante partijen zijn belangrijke elementen om in deze aanpak tot een succesvol ontwerp te komen. Op advies van ABDTopConsult werkte SZW samen met 4 uitvoeringsorganisaties Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), Dienst Toeslagen, Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) en Sociale Verzekeringsbank (SVB), brancheorganisaties en belangenorganisaties voor ouders in een greenfieldtraject aan het ontwerpen van een nieuw financieringsstelsel kinderopvang.
Dit leidde tot een eerste concept stelselontwerp en de inschatting van de impact op realisatie en uitvoering, sector, maatschappij, ouders en medewerkers. Tot een politiek besluit over het stelselontwerp is het door de val van het kabinet in de zomer 2023 nog niet gekomen.
Evaluatie Greenfieldaanpak
Deze gelijkwaardige samenwerking aan nieuw beleid, met toepassing van de greenfieldbenadering, is nieuw voor de Rijksoverheid en een belangrijke opgave van Werk aan Uitvoering. Daarom is het belangrijk voor de WaU-beweging om deze aanpak te evalueren en er lessen voor de toekomst uit te trekken. De programma’s Versterken Ketens en Werk aan Uitvoering evalueerden in opdracht van SZW het proces van de greenfield en keken daarbij hoe de aanpak heeft uitgewerkte en wat de ervaringen zijn. Ze spraken hiervoor met bewindspersonen, Kamerleden, bestuurders, beleidsmakers, uitvoerders en vertegenwoordigers. Het evaluatierapport werd 5 april verstuurd aan de Tweede Kamer.
Bereidheid om te leren
Het onderzoek concludeert dat vrijwel alle betrokkenen de greenfield hebben ervaren als een inspirerend proces met een succesvol resultaat: een voorstel voor het financieringsstelsel met impactanalyses is naar de Tweede Kamer gestuurd. De praktijk van de greenfield bleek complexer dan gedacht, de aanpak leidde tot onvoorziene obstakels op de weg naar het eindresultaat. De intentie om samen, vanuit verschillende expertises te werken aan een gezamenlijke opgave, te komen tot een goede oplossing en de bereidheid hiervan te leren zijn echter elementen die zeker behouden moeten blijven, luidt de conclusie in het rapport.
Aanbevelingen
Het vervolg van het traject tot een nieuw financieringsstel kinderopvang is afhankelijk van een nieuw kabinet. De opgebouwde samenwerking wordt zeker in stand gehouden. Uit het onderzoek volgen 4 aanbevelingen, die zowel waardevol zijn voor het vervolg van dit traject als voor andere toekomstige trajecten waarbij nieuw beleid tot stand moet komen.
- Werk de greenfieldmethodiek verder uit.
- Investeer in het leren kennen van elkaar en elkaars organisaties.
- Verken samen met beleid, politiek en uitvoering bij de opdrachtverstrekking (bijvoorbeeld naar aanleiding van het coalitieakkoord) het “waarom” en de doelstelling. Ga op zoek naar de onderliggende bedoeling, waardoor ruimte kan ontstaan voor alternatieve oplossingen.
- Stel een procesbegeleider aan met expertise in samenwerking.
Janet Helder, bestuurlijk regisseur kinderopvang: “In deze evaluatie ligt het accent noodzakelijkerwijs op verbeterpunten en kritische opmerkingen. Met de leerpunten, verbeterpunten en aanbevelingen kunnen we als overheid ons voordeel doen. Dat helpt bij toekomstige trajecten als deze. Want nauwe samenwerking tussen beleid, politiek, uitvoering en de sector is een van de belangrijkste voorwaarden voor een betere dienstverlening aan burgers en bedrijven.”
Meer informatie
Rapport Evaluatie Greenfield Kinderopvang
Meer weten over de samenwerking in de Greenfield Kinderopvang? In de podcast Publieke Ruimte blikken Janet Helder, bestuurlijk regisseur kinderopvang, Tuncay Uyanik, directeur kinderopvang bij SZW en Gabrielle Remerij, ICT-manager bij DUO terug op de eerste fase van de samenwerking in een Greenfield.