Werkbezoek Dienst Justitiële Inrichtingen | 30 september 2025
Met elkaar in gesprek over de uitdagingen in de dienstverlening van de collega’s van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Dat is waar programma-directeur-generaal Werk aan Uitvoering (WaU) Christa Klijn het werkbezoek aan de Penitentiaire Inrichting (PI) Krimpen aan den IJssel op dinsdag 30 september voor benutte.
DJI voert namens het ministerie van Justitie en Veiligheid straffen en vrijheidsbenemende maatregelen1 uit die door de rechter zijn opgelegd. Hierbij loopt de organisatie regelmatig tegen uitdagingen aan in de dienstverlening. Tijdens het bezoek werd er dan ook specifiek aandacht besteed aan het aanhoudende personeelstekort en de knelpunten rondom gegevensdeling in de veiligheidsketen. Het werkbezoek werd afgesloten met een rondleiding door de PI, waarin ook de verschillende ruimten voor onder andere verblijf, onderwijs en extern bezoek werden laten zien.
Grootschalige inspanning, maar te weinig mensen
Na het ontvangst van Erwin Heesterman, plv. vestigingsdirecteur PI Krimpen aan den IJssel, en Lilian Oosterhof, projectleider ketensamenwerking, werd er al snel gesproken over een onderwerp wat inmiddels al een geruime tijd speelt: personeelstekort. Het afgelopen jaar is dat tekort vanwege een toename in justitiabelen (ofwel mensen die bij DJI zijn ingesloten) en een groeiende zorgvraag alleen maar groter geworden. In het gesprek met de collega’s van DJI werd dit nog tastbaarder. Door het nijpende personeelstekort is het momenteel niet mogelijk om het gebruikelijke avondprogramma met extra activiteiten aan te bieden.
Ondanks het personeelstekort zetten de medewerkers van PI Krimpen aan den IJssel zich onverminderd in voor de dagelijkse zorg van justitiabelen en de voorbereiding op hun terugkeer in de maatschappij. Dat medewerkers van niet alleen van de PI Krimpen aan den IJssel maar van de DJI in het algemeen hun werk als zinvol zien blijkt ook uit het aantal dienstjaren, wat gemiddeld 12,9 jaar is. Door intrinsieke motivatie van de medewerkers denken zij snel en in oplossingen. Dat kan ook niet anders in de dynamische omgeving van een gevangenis. Die motivatie is iets om waarderen en vast te houden, maar er is meer nodig vanuit de politiek en ketenpartners benadrukt Christa Klijn: “De onvermoeibare inzet van medewerkers van DJI is bewonderenswaardig, en tegelijkertijd verdwijnt het knelpunt daarmee niet. Er is regie nodig op personeelstekorten in de uitvoering, zodat we niet alleen de dienstverlening kunnen verbeteren, maar ook de werkdruk kunnen verlagen voor dienstverleners.”
Recent is er al een kleine stap gezet naar aanleiding van de politieke aandacht voor het groeiende cellentekort. Zo geeft DJI sinds 15 juli uitvoering aan de maatregel eindverlof. Dit is een vorm van verlof waarbij iemand aan het einde van detentie eerder de PI verlaat. Hiermee kunnen gedetineerden onder voorwaarden maximaal twee weken voor het eind van detentie al met verlof.
Gegevensdeling
Data-uitwisseling is een grote uitdaging waarbij veel moet worden gecontroleerd. Dat komt doordat DJI niet alleen te maken heeft met gedetineerden, maar ook met verwarde personen en migranten en de hierbij horende ketenpartners. Dit kwam vorig jaar ook naar voren in de knelpuntenbrief gegevensdeling van het Netwerk Publieke Dienstverleners (NPD). Doordat verschillende organisaties processtappen voor justitiabelen anders benoemen, is het regelmatig onduidelijk welke gegevens men onder welke wettelijke grondslag mag delen. In de praktijk leidt dit vaak tot vertraging, bijvoorbeeld in het proces voor het bepalen van de einddatum van de veroordeling.
Naast de knelpunten die veelal juridisch van aard zijn, zijn er ook technologische of organisatorische obstakels. Enkele huidige systemen zijn verouderd en er is in de samenwerking in de verschillende ketens behoefte aan regie. Want kleine aanpassingen in één van de schakels in de keten kunnen leiden tot grote impact voor mensen. Zo kunnen subsidies of uitkeringen wegvallen op een onjuist moment, met alle financiële gevolgen.
Een kijkje in de keuken
Het bezoek werd afgesloten met een rondleiding door de Penitentiaire Inrichting. De PI Krimpen aan den IJssel is met maar liefst 28.800 m2 oppervlakte één van de grootste inrichtingen van Nederland. De grote hoeveelheid arbeidsruimte in het complex past bij de filosofie van arbeid als belangrijkste onderdeel van het dagprogramma. De geur van de bakkerij werd dan ook al snel opgemerkt. De rondleiding gaf een bijzondere inkijk in de vrijheidsbeperkende middelen en ook juist in de rechten die gedetineerden hebben gedurende hun tijd in de PI.
1 Straffen en vrijheidsbenemende maatregelen doelt op alle maatregelen en insluitingen die de DJI uitvoert, deze zijn niet beperkt tot gevangenisstraf ofwel detentie in een penitentiaire inrichting. Zo valt ook bijvoorbeeld insluiting van (tbs-)patiënten in een forensisch psychiatrisch centrum of vreemdelingen in een detentiecentrum onder die verantwoordelijkheid.