"Je kunt meer in beweging zetten dan je denkt"
Niet bang zijn om het hittepunt op te zoeken. En buiten de lijntjes kleuren als je hart dat ingeeft. Daarmee kunnen we ons werk nog betekenisvoller maken. Christa Klijn is programma-DG WaU en wil een overheidsbrede beweging op gang brengen.
"Ik wilde Willie Wortel worden," bekent Christa Klijn lachend op de vraag waarom ze werktuigbouwkunde ging studeren. Als kind hield ze al van creatieve én technische slimmigheidjes. Ze vond het leuk om heel kleine of juist heel grote problemen op te lossen, het liefst met zoveel mogelijk randvoorwaarden. Dat heeft ze nog steeds, al heeft ze het ontwerpen van machineconstructies al lang achter zich gelaten omdat ze de maatschappelijke link miste. Ze stapte over naar econometrie – "Wat is belangrijk voor mensen? Economie!" – en begon haar carrière in de financiële wereld. "Voor mij ging dat niet over geld," licht ze toe, "maar over mensen. Ik werkte bijvoorbeeld aan pensioenregelingen. Het is toch belangrijk dat je partner na je overlijden voldoende inkomen heeft? Met zulke dingen bezig zijn heb ik altijd waardevol en eervol gevonden."
Overstap naar publieke sector
Op haar veertigste begon het te kriebelen. De innerlijke noodzaak om zich verder te ontwikkelen, nieuwe dingen te doen en meer maatschappelijke impact te hebben, leidden tot haar overstap naar de publieke sector.
De keuze voor Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ), een onafhankelijk uitvoeringsinstituut van VWS, leverde haar de nodige nieuwe inzichten op. Zoals deze: "Ook al voer je uit, je bent vooral een maatschappelijke speler." Juist in dat onderdeel van haar rol kon ze haar gedrevenheid kwijt. "Als je elke dag contact hebt met de mensen voor wie je het doet, dan weet je wat er leeft en kun je daarop inspelen. Het is belangrijk om echt verbinding te maken met mensen, brancheorganisaties, verenigingen en andere partners. Want je krijgt problemen vaak pas opgelost als je achter je bureau vandaan komt."
Aanjager en verbindende kracht
Als programma-DG is ze niet alleen aanjager en verbindende kracht van WaU maar ook van Vereenvoudiging Inkomensondersteuning voor Mensen (VIM). Met WaU wordt er op verschillende thema’s toegewerkt naar publieke dienstverlening waar mensen en bedrijven zorgvuldig, tijdig en met de menselijke maat worden geholpen. En VIM ziet ze als één van de belangrijkste taken voor komende jaren. "Voor veel mensen is niet meer te begrijpen waar ze recht op hebben. Regelgeving kan met de beste intenties zijn opgezet, maar als je de mensen voor wie je het doet niet bereikt, werkt het niet. Ik heb zelfs collega’s gesproken die het overzicht niet meer hebben. We moeten dingen anders doen dan we deden."
Gepast activisme
Christa Klijn gaat voor een meer activistische dienstverlening. "Gepast activisme" noemt ze het. "Als je mensen verder kunt helpen door uit je rol te stappen, doe dat dan. Luister naar je hart. Soms is het dan nodig om buiten de lijntjes te kleuren als je daarmee beter bij kan dragen en schrijnende situaties kan voorkomen. Daarnaast kan het niet zo zijn dat mensen langs dertig loketten moeten om de ondersteuning te krijgen waar ze gewoon recht op hebben. Het moet andersom, vindt ze: "Als er dertig loketten nodig zijn, moeten wij die intern organiseren."
Vertrouwen terugwinnen
Het is belangrijk om van betekenis te kunnen zijn voor anderen, vindt ze. Dat is wat haar drijft en aanspreekt in deze rol. Werk aan Uitvoering wil een overheidsbrede beweging stimuleren. "We kunnen dingen verbeteren, zonder op de stoel van het vakdepartement te gaan zitten. Het gaat erom dat we collega’s in staat stellen de nieuwe werkwijze in praktijk te brengen. We moeten het echt met z’n allen doen, want we hebben een grote opdracht: het vertrouwen van de samenleving terugwinnen."
Inmiddels zitten haar eerste weken bij SZW erop. Ze is bij verschillende departementen geweest om met collega’s te praten. "Ik wil van iedereen weten: wat is nu belangrijk voor jou? Dat waren mooie gesprekken. Ik merk dat collega’s ontzettend gedreven zijn, dat ze echt iets willen betekenen voor mensen. Maar ik hoor ook een grote behoefte aan concrete doelen. Waar staan we dan over tien jaar? Termen als ‘bewustzijn creëren’ en ‘middelen vrijmaken’ zijn te vaag. Want ja, hoe dan? En wanneer doen we het goed?"
Hittepunt opzoeken
Het gaat nog wel wat vuurwerk opleveren, beseft Christa Klijn. Want oude patronen vervangen en nieuwe werkwijzen ontwikkelen gaat niet vanzelf. Verandering lukt alleen als iedereen meedoet, ondanks verschillende achtergronden, perspectieven en meningen. "De valkuil is dat we ons daardoor laten verlammen. De kunst is om naar elkaar te blijven luisteren, om door te vragen als je het oneens bent en het hittepunt op te zoeken. Als je met elkaar in verbinding staat en oprecht geïnteresseerd bent, is er openheid om te praten en door te gaan bij verschil van mening. Je hebt daarbij het constructieve conflict nodig. Met een houding van “ik zeg maar ja” kom je niet verder. En dat is niet altijd even comfortabel, het zal zeker weleens misgaan, maar dat moeten we maar opvatten als aanmoediging."
"Het is een schitterende opgave om aan te werken," zegt Christa Klijn. "Ik heb er onwijs veel zin in. En je zal zien: we kunnen veel meer in beweging zetten dan we denken."