Menselijke maat, vertrouwen en vereenvoudiging, dat zijn de uitgangspunten van het wetsvoorstel Participatiewet in balans. Het wetsvoorstel met 23 wijzigingen is aangenomen door de Tweede Kamer, de Eerste Kamer zal hier in het najaar van 2025 over stemmen. De handreiking 'Participatiewet in balans' biedt beleidsmakers en uitvoeringsprofessionals inzicht in de recente wetswijzigingen binnen de Participatiewet. Daarnaast biedt de handreiking ook verdere achtergrondinformatie, handvatten en inspiratie voor beleidskeuzes en voor de praktische uitvoering hiervan.
Beschrijving instrument
De Toolkit en Handreiking Participatiewet in balans zijn ontwikkeld om de beleidsontwikkeling en uitvoering binnen het sociaal domein te versterken. Centraal staan het toepassen van de menselijke maat, het bevorderen van vertrouwen en het vereenvoudigen van regelgeving, met als doel de dienstverlening aan burgers te verbeteren.
De handreiking biedt uitgebreide toelichting op 21 van de 23 aangekondigde wetswijzigingen die per 1 januari 2026 in werking treden. Naast juridische en beleidsmatige achtergrondinformatie biedt de handreiking ook inspiratie voor beleidskeuzes én direct toepasbare handvatten voor de uitvoering. Gemeenten krijgen hiermee de mogelijkheid om proactief in te spelen op de herzieningen van de Participatiewet. Hiermee wordt ook rekening gehouden met voldoende ruimte voor maatwerk en het vergroten van rechtszekerheid en uitvoeringsruimte voor professionals.
De handreiking is opgezet als groeidocument en wordt aangepast naar aanleiding van actuele ontwikkelingen. De handreiking bevat concrete strategieën voor beleidsontwikkeling en praktische toepassing, waaronder:
- Aanpassing van verordeningen en beleidsregels;
- Actualisatie van werkinstructies en software-inrichting;
- Interne opleiding en kennisontwikkeling;
- Gerichte communicatie naar burgers.
Vanaf 1 januari 2026 worden maatregelen geïntroduceerd die harde regels versoepelen, zoals ruimere mogelijkheden voor het ontvangen van giften, soepelere terugvorderingspraktijken en een mildere handhaving. Deze wijzigingen dragen bij aan een rechtvaardiger stelsel en richten zich ook op het vergroten van de mogelijkheden tot participatie voor uitkeringsgerechtigden.
Ter aanvulling op de handreiking ontwikkelt Stimulansz ook de Toolkit Participatiewet in balans, met onder meer modelbeleid en modelbeschikkingen. Deze toolkit wordt later in het jaar beschikbaar gesteld en zal gemeenten extra ondersteuning bij de implementatie van de wetswijzigingen.
Ontwikkelaar
Stimulansz, in samenwerking met VNG Realisatie en Divosa.
Link naar het instrument
Toolkit en handreiking: Participatiewet in balans
Samenwerken
De ‘Participatiewet in balans’ biedt beleidsmakers en uitvoeringsprofessionals inzicht in de recente wetswijzigingen binnen de Participatiewet. Het programma Werk aan Uitvoering werkt met het deelprogramma 'Doorzetten en uitbouwen' aan de verbetering van de publieke dienstverlening. Door mensen, bedrijven en ondernemers centraal te stellen en meer in te zetten op de samenwerking tussen beleid en uitvoering.
