Ga direct naar inhoud

"Glas halfvol of glas halfleeg? Het gaat erom wat je ermee doet.”

Alex Wijkhuizen is begin 2024 aan de slag gegaan als programmadirecteur voor het programma Werk aan Uitvoering. Hij is afkomstig uit de uitvoeringspraktijk, waar hij startte als medewerker aan het loket. De afgelopen jaren vervulde hij verschillende functies bij het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV), was hij voorzitter van Jong UWV en hielp hij trainees in het kader van de aanpak van jeugdwerkloosheid. Alex kent de uitvoeringspraktijk dus van binnenuit. Hij heeft jarenlang gezien en gevoeld welke gevolgen uitvoering heeft voor medewerkers en mensen die er afhankelijk van zijn. Dat maakte hem bij uitstek geschikt om de programmadirectie te leiden.

Vergroot afbeelding
Alex Wijkhuizen, programmadirecteur Werk aan Uitvoering

Wat is jouw beeld van de programmadirectie nu je een jaar aan de slag bent?

“Er is het afgelopen jaar door heel veel mensen hard gewerkt. Dat was ook nodig. Het programma was na drie jaar onderhevig aan kritiek. De verwachtingen waren bij de start van het programma hoog, maar de benodigde fundamentele verandering kwam niet verder en de energie raakte eruit. Daar kwam bij dat ook de programmadirectie zelf opnieuw moest worden opgezet. Nieuwe mensen, nieuwe doelen, nieuwe werkwijzen. De herijking had duidelijk gemaakt dat Werk aan Uitvoering haar koers moest bijstellen. Daar zijn we vanaf dag één aan gaan werken. 
 

Als ik nu terugkijk zeg ik: daar ben ik best trots op. De programmadirectie is gevormd, de mensen zijn betrokken, de relaties met het netwerk verbeteren zienderogen en ook de betrokken ambtelijke en bestuurlijke gremia zijn in een nieuwe fase beland. De Ambtelijke Commissie Publieke Dienstverlening (ACPD) staat stevig en neemt steeds meer de leiding. De Ministeriële Commissie is relevant en heeft een hoge opkomst. Het meest ingewikkelde is om echt doorbraken te forceren op de versnellingsopgaven:
vereenvoudiging, gegevensdeling, grip op schaarste en de samenwerking met de politiek. Het is mooi om te zien dat ambitieuze leden van doorbraakteams
(bestuurders) elkaar inmiddels hebben gevonden om daar de komende jaren echt verschil in te gaan maken.


Aan de ene kant ben ik hier heel blij mee, aan de andere kant mag het tempo van mij omhoog. Vanuit de uitvoeringspraktijk ben ik gewend snel stappen te maken en voortgang te laten zien. En mensen echt te helpen. Dat is binnen de bestuurlijke en politieke context waarin we opereren niet altijd mogelijk. Daarom is het juist belangrijk dat ons programma er is, om uiteindelijk verbeteringen voor mensen aan te blijven jagen.”

Hoe kijk jij naar de brede beweging Werk aan Uitvoering? Zijn we goed op stoom?

“Daar kijk ik op twee manieren naar. Enerzijds zie ik de wil en ook veel energie. Op de jaarlijkse Dag van de Publieke Dienstverlening zie je zoveel goede acties en resultaten. Dat stemt me hoopvol. Anderzijds slagen we er nog onvoldoende in om binnen de opgaven echt grote stappen vooruit te zetten en daarmee mensen te helpen. En dat heb ik de collega’s in de uitvoering wel beloofd.

"Veranderen gaat voor mij over willen, weten en kunnen."

Laat ik met de mooie stappen beginnen. Ik vind dat de emancipatie van de uitvoering echt op gang is gekomen. Natuurlijk hebben de verschillende grote problemen in de  samenleving er mede toe geleid dat dit onontkoombaar werd. Maar het is zeker ook de verdienste van de mensen in de praktijk. Daarbij wil ik de NPD, het Netwerk van  Publieke Dienstverleners met naam noemen. De niet aflatende inspanningen van de leden van het netwerk om publieke dienstverlening en uitvoering op de agenda te zetten en te houden, werpen hun vruchten af. Ook bij beleidsmakers en politici.

Tegelijkertijd ben ik ook kritisch. Voor mij gaat de discussie met beleid en politiek te weinig over “de échte dingen”. Topbestuurders zijn goed in staat om visies en vergezichten te schetsen. Als het vervolgens gaat over het concreet maken daarvan, hoe dit mensen helpt en wat we hebben te veranderen, wordt het ingewikkeld.  Veranderen gaat voor mij over willen, weten en kunnen. Ik heb het gevoel dat het met dat ‘willen’, de intenties, goed zit. Maar dat het doorbreken van verschillende patronen, cultuur en gedrag, en de vertaalslag naar het hoe en langs welke weg vaak nog een zoektocht zijn. Het ontbreekt aan een overheidsbrede veranderinfrastructuur. Daarbij vind ik dat beleidsmakers en bestuurders onvoldoende worden uitgedaagd op de competentie en het gedrag om overheidsbreed samen te werken.


Als ik na een jaar terugkijk weet ik niet of het glas halfvol is of halfleeg. En eerlijk gezegd maakt me dat ook niet zoveel uit. Het gaat erom wat je er vervolgens mee doet. En hoe we mensen die van ons afhankelijk zijn helpen.”

"Ik zie dat veel organisaties solistisch aan verandering werken, terwijl de verbetervragen de hele publieke dienst aangaan. Velen hebben een deel van de puzzel in handen, maar de totale puzzel wordt niet vaak gelegd."

Wat zie jij als de grootste uitdagingen en risico’s voor de komende periode?

“Uit mijn eerdere antwoorden zul je begrepen hebben dat er nog veel te doen valt. Zowel binnen de brede beweging Werk aan Uitvoering als binnen onze eigen programmadirectie die de beweging verder moet brengen. 


Ik zie dat veel organisaties solistisch aan verandering werken, terwijl de verbetervragen de hele publieke dienst aangaan. Velen hebben een deel van de puzzel in handen, maar de totale puzzel wordt niet vaak gelegd.

We moeten ons nog meer richten op de situaties waar al die verschillende wetten en regelingen bij elkaar komen. Uiteindelijk is dat natuurlijk bij mensen en bedrijven. We kunnen daarbij veel leren van de mensen in de uitvoeringspraktijk, die dagelijks ervaren hoe regelingen naast elkaar maar ook tegen elkaar in werken. En hoe we mensen daarmee in de problemen kunnen brengen. Dat klantperspectief komt steeds meer, maar nog steeds te weinig terug in de brede beweging Werk aan Uitvoering. Daar verandering in brengen is één van de doelen waar de aandacht meer naar uit moet gaan de komende jaren.”

Meer achtergrondinformatie

Dit interview is gepubliceerd in de Voortgangsrapportage van Werk aan Uitvoering 2024.

Bekijk en lees ook de reflectiegesprekken en de 3 andere interviews van IPW, PMM en CJIB (CRI) uit de voortgangsrapportage.

Voortgangsrapportage 2024